VERGİ HUKUKU SİRKÜLERİ

NO: 2024/4

Tarih  : 22.02.2024

Sayı   : 4

Konu  : Damga Vergisinde Sürekli ve İhtiyari Mükellefler/ Vergi ve Cezada Sorumluluk

16, 32, 43 ve 44 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliğlerinde, sürekli mükellefiyet tesis ettirecek olan ve ihtiyari mükellefiyet hakkı sağlanan kurum ve kuruluşlar belirtilmiş olup, anonim şirketler zorunlu olarak sürekli mükellefiyet tesis ettirebilecek kurumlar arasında sayılmıştır.

Anonim Şirketler, 16 seri nolu Damga Vergisi Genel Tebliğinde sayılan diğer kurum ve kuruluşlar ile birlikte damga vergisi defteri tutması ve bu defterleri notere veya ticaret sicil memurluğuna tasdik ettirmesi zorunludur.

43 Seri no’lu Damga Vergisi Genel Tebliğine göre; 

• Kurumlar Vergisi Kanununa tabi diğer mükellefler
• Kollektif ve Adi Komandit Şirketlerin
• 213 Sayılı VUK hükümleri çerçevesinde bilanço esasına göre defter tutanlar
• 213 Sayılı VUK hükümleri çerçevesinde işletme hesabı esasına göre defter tutanların,
• Serbest Meslek Erbabı (44 seri nolu Damga Vergisi Genel Tebliğ ile eklendi) 

Sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmesi ve defter tutmaları ihtiyaridir. 

            Örneğin, Serbest meslek erbabı olarak faaliyette bulunan Mali Müşavir Ahmet bey, sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmede seçimlik hakka sahip olup, dilerse adına sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirebilir. Damga vergisini gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine izleyen ayın 26’sına kadar beyan edip aynı sürede ödeyebilir. Ayrıca, kanuni süresi içinde beyan etmesi gereken damga vergisi bulunmaması halinde ise, damga vergisi beyannamesi vermesine veya durumu yazı ile bildirmesine de gerek yoktur.

            Örneğin, ABS San.Tic.Ltd.Şti. sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmede seçimlik hakka sahip olup, dilerse adına sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirebilir. Damga vergisini gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine izleyen ayın 26’sına kadar beyan edip aynı sürede ödeyebilir. Ayrıca, kanuni süresi içinde beyan etmesi gereken damga vergisi bulunmaması halinde ise, damga vergisi beyannamesi vermesine veya durumu yazı ile bildirmesine de gerek yoktur.

İhtiyarilik hakkını kullanarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeyen mükellefler, düzenledikleri veya taraf oldukları kağıtlara ilişkin damga vergilerini 488 sayılı Kanunun 22/b bendine göre kağıdın düzenlendiği tarihi izleyen onbeş gün içinde ilgili vergi dairesine damga vergisi beyannamesi ile bildirecek ve aynı süre içinde ödeyeceklerdir.

Sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirilmesi durumunda, damga vergisinin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine beyan edilip izleyen ayın 26’sına kadar beyan edilip aynı sürede ödenmesi gerekmektedir. 

Bankalar, anonim şirketler gibi merkezleri dışında başka il veya ilçelerde faaliyet gösteren şubelerin düzenledikleri kağıtlara ait damga vergileri ise, şubeler tarafından, muhtasar beyannamelerinin verildiği vergi dairelerine sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirerek beyan edilip ödenecektir.

            Öte yandan, 46 seri no’lu Damga Vergisi Genel Tebliğine göre; sürekli damga vergisi mükellefleri ile ihtiyari olarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler tarafından, kanuni süresi içinde beyan etmeleri gereken damga vergisi bulunmaması halinde, damga vergisi beyannamesi verilmesine veya durumun yazı ile bildirilmesine gerek bulunmamaktadır.

Damga Vergisi Kanununa Göre Vergi ve Cezada Sorumluluk

5281 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile Damga Vergisi Kanununun 24 üncü maddesine eklenen üçüncü fıkrası çerçevesinde, Kanunun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında olup, zorunlu veya ihtiyari olarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirenler için taraf oldukları işlemlere ilişkin kağıtlara ait verginin beyan ve ödenmesi bakımından sorumluluk getirilmiştir.

Bu kapsamda 43 Seri no’lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde yapılan açıklamalara göre, zorunlu veya ihtiyari olarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler ile diğer kişiler arasında düzenlenen ve damga vergisine tabi olan kağıtlara ait verginin tamamı sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler tarafından kanuni süresinde beyan edilip ödenecektir. Verginin zamanında beyan edilip ödenmemesi veya eksik ödenmesi durumunda, vergi, ceza ve fer'ileri işleme taraf olan ve damga vergisini sürekli makbuz verilmesi şekliyle ödemek zorunda olan mükelleflerden alınacaktır. Ancak, bu mükelleflerin vergi aslı için karşı tarafa rücu hakkı saklıdır. 

Örneğin, bir anonim şirket ile gerçek kişi arasında düzenlenen sözleşmenin damga vergisinin beyan edilip ödenmesinden anonim şirket sorumludur. Söz konusu beyan ve ödemenin anonim şirket tarafından yerine getirilmemesi durumunda, vergi, ceza ve fer'ileri işleme taraf olan ve damga vergisini sürekli makbuz verilmesi şekliyle ödemek zorunda olan anonim şirketten aranacaktır. Ancak, anonim şirket yalnızca vergi aslı için sözleşmenin diğer tarafı olan gerçek kişiye rücu ederek, ödediği damga vergisini yasal yollardan tahsil etme hakkına sahiptir.

Buna göre; 

- Sürekli damga vergisi mükellefiyeti bulunan mükellef ile süreksiz damga vergisi mükellefiyeti bulunan mükellefler arasında düzenlenen kağıtların damga vergisinin sürekli mükellefiyet tesis ettiren mükellef tarafından, 

- Sürekli mükellefiyet tesis ettiren mükellef ile sürekli mükellefiyet tesis ettiren diğer mükellefler arasında düzenlenen kağıtların damga vergisinin ise taraflardan herhangi biri tarafından, beyan edilip ödenmesi gerekmekte olup, söz konusu damga vergisinin beyan edilip ödenmesinden tarafların müteselsil sorumluluğu bulunmaktadır.

                                                                                                                                                                                   Nokta YMM

Kaynakça;

• 16,32,43,44 ve 46 Seri No’lu Damga Vergisi Genel Tebliğleri
• stanbul Vergi Dairesi tarafından verilen 05.06.2020 tarih ve E.390593 say